Γεωγραφία

To όρος Οξά εντοπίζεται 3 χιλιόμετρα νότια της Ελούντας και δυτικά του κόλπου του Μιραμπέλου. H επιμήκης και στενή κορυφογραμμή του (~ 600 μ. μήκος με 50-100 μ. πλάτος και υψόμετρο ~ 540 μ.), περιβάλλεται από γκρεμνούς με λιγοστά σημεία προσπέλασης. To βουνό δεσπόζει στο τοπίο της περιοχής με την κορυφή του να ξεπροβάλλει στον οριζόντα σε όποιο σημείο και αν σταθεί κανείς στα πεδινά, αποτελώντας συγχρόνως ένα από τα αναγνωριστικά τοπόσημα για τους ναυτικούς που προσέγγιζαν το λιμάνι της Ελούντας. Αντίστροφα, από την κορυφή της Οξάς ελέγχεται οπτικά όλος ο θαλάσσιος χώρος στα βόρεια και ανατολικά, από τo Ακρωτήριο του Αφορεσμένου έως το Λιόπετρο της Σητείας, αλλά και η ενδοχώρα στα νοτιοδυτικά μέχρι τα Λασσιθιώτικά Όρη. Τα βραχώδη εξάρματα της κορυφής και οι πλαγιές του βουνού έχουν σμιλευτεί από τη λατόμευση της φημισμένης κρητικής ακονόπετρας, μια οικονομική δραστηριότητα που συνέχισε μέχρι και τα σύγχρονα χρόνια. Απομεινάρια σύγχρονων κτηνοτροφικών και γεωργικών δραστηριοτήτων στο βουνό αποτελούν οι ξερολιθιές που όριζαν τις ιδιοκτησίες, δεξαμενές νερού, αλώνια  και ξεραμένες αμυγδαλιές. Σήμερα, σύμφωνα με έγγραφο της Δασικής Υπηρεσίας, η Οξά είναι χαρακτηρισμένο δημόσιο κτήμα και δασική έκταση. Με εξαίρεση τη βόσκηση αιγοπροβάτων, δεν διαπιστώνεται καμία άλλη ένδειξη σύγχρονης χρήσης ή κατοίκησης στον χώρο. Ένα σύγχρονο μονοπάτι, το οποίο ξεκινά από τη ρίζα του βουνού στα βόρειοδυτικά, καταλήγει στην εκκλησία της κορυφής που είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό και τη Ζωοδόχο Πηγή. Είναι το μονοπάτι που οι κάτοικοι της περιοχής, συνεχίζοντας την τοπική παράδοση, ανηφορίζουν τις μέρες που γιορτάζει η εκκλησία. Παλαιότερα μονοπάτια, τα οποία σήμερα έχουν ξεχαστεί, θα συνέδεαν την Οξά με τα Λενικά στα νοτιοανατολικά, με τον Καλό Λάκκο και με τα μετόχια των Λίμνων στα νοτιοδυτικά, στην ενορία των οποίων υπάγεται μέχρι σήμερα η εκκλησία της Οξάς (ενορία Αγίας Πελαγίας).